اشتباه در تحمیل قاعده‌ی عربی بر فارسی

تعدادی در فارسی رییسه، مدیره، معلمه و... می‌گویند. تاکید آنها این است، درصورتی که رییس، مدیر، معلم و... زن باشد، باید رییسه، مدیره، معلمه و... گفته شود.

در زبان فارسی مقام‌ها، موقف‌ها و شغل‌ها رییس، وزیر، معلم، خدمتگار، پرستار، خیاط، آشپز، باغبان، دهقان، چوپان و... جنس ندارند. بنابراین اگر مرد یا زن رییس باشد، واژه و موقف رییس دارای جنس نمی‌شود. زیرا در زبان فارسی واژه‌ها، موقف‌ها و شغل فاقد جنس استند. آشپزی را اگر زن یا مرد انجام بدهد؛ در هر دو صورت نام شغل «آشپز» است.

تعدادی از ملت‌ها چیزها و حتا واژه‌ها را نر و ماده می‌بینند. بنابراین در زبان این ملت‌ها واژه‌ها، شغل‌ها، مقام‌ها و چیزها (همه چیز) جنس دارند. یا نر یا ماده استند.

تصور و پنداشت نر و ماده بودن چیزها و واژه‌ها یک پنداشت و تصور بدوی از چیزها و واژه‌ها است. زیرا انسان باستان در مرحله‌ی نخست شناخت، دو پنداشت را در نظر داشته‌اند: پنداشت زنده‌انگاری و پنداشت انسان‌انگاری. در پنداشت زنده‌انگاری همه‌چه را دارای روح و زنده تصور می‌کرده‌اند. در پنداشت انسان‌انگاری خصوصیت انسان را به همه چه بخشیده‌اند. از آن جایی‌که انسان‌ها معمولا نر و ماده استند؛ بنابراین به همه‌چه حتا برای واژه‌ها نیز جنس نر و ماده در نظر گرفته‌اند.

تعدادی از زبان‌ها از جمله زبان فارسی در تحول خود از دوره‌ی میانه به دوره‌ی جدید، جنسیت‌انگاری زبانی و دستوری خود را از دست داده‌اند. اما تعدادی از زبان‌ها هنوز در پنداشت شدید جنسیت‌انگاری دستور زبانی به سر می‌برند. زبان عربی یکی از زبان‌های جنسیت‌انگار در بین زبان‌های موجود جهان امروز است.

در زبان عربی حتا واژه‌ی زمین و آسمان، خورشید و ماه جنس نر و ماده دارند. جنس ارض (زمین) و شمس (خورشید) مونث است. در صورتی‌که جنس واژه مونث باشد فعل و صفت نیز در جمله تغییر می‌کند. زیرا فعل و صفت از نظر جنس زبانی تابع جنس واژه‌ای است‌که فعل و صفت به آن واژه ارجاع دارد.

در فارسی چنین تابعیتی وجود ندارد. اگر یک واژه در فارسی جنس واقعی نیز داشته باشد، فعل، صفت و سایر واژه‌های جمله فاقد جنس در نظر گرفته می‌شود: فرید شوخ آمده. فریده‌ی شوخ آمد.

قاعده‌ی عربی را نمی‌توان بر فارسی تحمیل کرد. اگر طبق قاعده‌ی عربی به رییس، معلم و... جنس دهید، به صفت‌ها و فعل‌ها نیز جنس می‌دهید؟ می‌گویید: معلمه‌ی لایقه‌ی خوشه‌برخورده آمده. فارسی را طبق قاعده‌ی دستوری آن و عربی را طبق قاعده‌ی دستوری آن به کار گیرد.

این‌که از دید عرب‌ها و زبان عربی چیزها و واژه‌ها دارای جنس استند، حتما نر یا ماده استند، به دید فارسی‌وان‌ها و زبان فارسی ارتباط نمی‌گیرد.